روانشناسی دین در مکتب فرانسه

روانشناسان مکتب فرانسه:ژان مارتین شارکو،پیرژانه،اگوست ساباتیه،ژان پیاژه،ژرژبرژه

 

روانشناسی دین در فرانسه نیز،مانند سنت های انگلیسی_آمریکایی و آلمانی،از جریان های اصلی روشنفکری در قرن نوزدهم سرچشمه گرفته

است.از جمله مبرز ترین پیشروان بلافصل آن من دو بیران ۱۸۲۴-۱۷۶۶ )،یکی از مهمترین فیلسوفان فرانسه،و اگوست ساباتیه( ۱۸۳۹-۱۹۰۱ )،

متأله لیبرال پروتستان بود که تحت تأثیر شلایرماخر و ریچل قرار داشت.بیران،در تعارض با دیدگاه حس گراه درباره ذهن که در آن هنگام رواج داشت،

معتقد بود که معرفت آدمی از تجربه درونی فعالیت اراده سرچشمه می گیرد،بویژه وقتی که اراده هم با مقاومت محدودیت های جسمانی مواجه

گردد و هم با موانع جهان خارج.بنابراین،اگرچه او به خودنگری دقیق در تجربه بی واسطه اولویت می داد،لیکن اعتقاد داشت که آن خودنگری را

باید با بررسی در فیزیولوژی دستگاه عصبی،روانشناسی تطبیقی،و روان آسیب شناسی تکمیل کرد.عموما گفته می شود که در فرانسه بیران

آغاز گر روانشناسی تطبیقی بود(دوئل شاورز،۱۹۲۰،ص ۱).وقتی بیران در اواخر عمرش(۱۸۱۴_۱۸۲۴) دستخوش احساسات عارفانه شد،

این گونه احساسات خودش را نیز مورد مطالعه درون نگرانه قرار داد.لیکن این سؤال برایش مطرح بود که آیا روانشناسی می تواند سرچشمه این

احساسات را به طور کامل نشان دهد.بیران هرگز نظریه اش را در موردحیات سوم»کاملا طرح نکرد؛مقصود وی از حیات سوم همان حیات روح

بود که به گفته او فراتر ازحیات حسی مبتنی بر شعور وحیات فکری»ناشی از خود اندیشی است.با وجود این،تأکید بیران بر تجربه درونی،

به همراه خودنگری های حساس و دقیق وی،راه را بر روانشناسی ذهنیت دینی گشود که روانشناسی ماندگاری هم شد(لاکروز،۱۹۷۰؛

ووتسیناس،۱۹۷۵).من دوبیران روانشناسی ای را بنیاد نهاد که می توانست در بررسی تجربه دینی به کار آید،اما اگوست ساباتیه کار خود را از

جای دیگری آغاز کرد و در صدد بر آمد که یوغ خشک راست کیشی را از گردن اعتقاد دینی بردارد و آن را برای فهم تاریخی و روانشناختی آزاد کند.به

نظر ساباتیه(۱۸۹۷)،دین پیش از هر چیز نوعی پارسایی ذهنی و حاصل الهام خداوند است.تخیل آدمی این پارسایی را بی اختیار به طیفی از

تصاویر و اشکال اسطوره ای بدل می کند.تفسیر اجتناب ناپذیر این خیالات به نوبه خود موجب تفرقه و کشمکش می شود.جزم اندیشی به پا می

خیزد تا وحدت را به اجتماع باز گرداند و اعضای آن را تعلیم دهد.لیکن عقیده جزمی برای رسیدن به این اهداف باید آن گونه که هست به رسمیت

شناخته شود:(به صورت) پدیده تاریخی زنده و متغیر،مجموعه ای مهم از نمادها که زندگی درونی پارسایانه را بیدار میکند و به حرکت وا

می دارد.با تکیه بر ظاهر این نمادها،آنسان که گویی هدف دین خود آنها هستند،یا از طریق آوردن محتوایی ساده تر و عقلانی تر به جای آنها،

خشک دینی و خردگرایی هر دو به یکسان ماهیت و ریشه های روانشناختی زندگی مذهبی را نادیده گرفته اند . به گفته ساباتیه ، خشک دینی و

خردگرایی با این کار اصلا وجو دین را به خطر انداخته اند.نظریه نمادگرایی انتقادی ساباتیه بیش از یک نسل بر تفکر الهیاتی،در هر دو مذهب

کاتولیک و پروتستان،غلبه داشت.

منبع:کتاب روان شناسی دین_چاپ دوم/نویسنده:دیوید ام.وولف/مترجم:دکتر محمد دهقانی/صفحۀ:80و81